มีการออกกฎหมายใหม่ 2 ฉบับ ที่มีผลบังคับใช้แล้ว คือกฎหมาย ป.ป.ช. และ พ.ร.บ.การจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ ที่เป็นยาแรงเพื่อแก้ปัญหาคอร์รัปชันจนผู้ประกอบการเล็กใหญ่จำเป็นต้องเรียนรู้เพื่อปรับตัวให้ทัน เพื่อความอยู่รอดและหลีกเลี่ยงการถูกลงโทษทั้งจำและปรับ ขณะเดียวกันก็มีมาตรการภาคความสมัครใจที่แสดงถึงความใส่ใจรับผิดชอบต่อสังคมของภาคธุรกิจเกิดขึ้นมากอีกด้วย

เรื่องแรก กฎหมาย ป.ป.ช. ฉบับใหม่ได้กำหนดให้มีโทษจำคุกและโทษปรับกับนิติบุคคลรวมถึงกรรมการผู้มีอำนาจ หากพบว่ามีคนขององค์กรนั้นไปติดสินบนเจ้าหน้าของรัฐหรือรัฐต่างประเทศ (ม. 176) ไม่ว่ากรรมการจะร่วมรู้เห็นหรือไม่ก็ตาม โดยโทษปรับนี้กำหนดไว้มากถึงสองเท่าของ “ความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่รัฐหรือประโยชน์ที่นิติบุคคลได้รับ” ซึ่งหมายความว่าค่าปรับจะสูงมากอย่างคาดไม่ถึง เพราะคำว่า “ความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่รัฐ” อาจรวมถึงต้นทุนความล่าช้า ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมหรือเศรษฐกิจ และค่าใช้จ่ายในการสืบสวนดำเนินคดีด้วยก็ได้

โทษและค่าปรับแบบนี้มีอยู่ในหลายประเทศเช่น กรณีบริษัทโรลส์-รอยซ์ต้องจ่ายเงินค่าปรับมากราว 2.8 หมื่นล้านบาท จากการติดสินบนเพื่อขายสินค้าใน 7 ประเทศ และกรณีสองนักธุรกิจชาวอเมริกันที่ต้องติดคุกนาน6 เดือน ตามด้วยกักบริเวณอีก 6 เดือน และต้องจ่ายค่าปรับกว่า 8 ล้านบาทแก่รัฐบาลสหรัฐฯ ฐานติดสินบนอดีตผู้ว่าการการท่องเที่ยวของไทย

แต่โทษดังกล่าวอาจได้รับการยกเว้นหากพิสูจน์ได้ว่านิติบุคคลนั้นได้จัดให้มีมาตรการควบคุมภายในที่เหมาะสมเพียงพอ เพื่อป้องกันมิให้เกิดการกระทำผิดเช่นนั้นแล้ว ตามแนวทางการกำหนดมาตรการควบคุมภายในที่เหมาะสมสำหรับนิติบุคคลของ ป.ป.ช.

กฎหมายยังเพิ่มอำนาจให้ ป.ป.ช. ในการกำหนดมาตรการกลไกเพื่อป้องกันและขจัดการทุจริตและประพฤติมิชอบในภาคเอกชนอย่างเข้มงวดได้อีกด้วย ซึ่งถือเป็นเรื่องใหม่มากแต่รายละเอียดยังไม่ได้กำหนดออกมาขณะนี้

พ.ร.บ.จัดซื้อจัดจ้างฯ เป็นกฎหมายอีกฉบับหนึ่งที่คนทำธุรกิจกับรัฐต้องเรียนรู้ เพราะมีการกำหนดเงื่อนไขใหม่ให้ผู้ที่เข้าประมูลโครงการที่มีมูลค่าตั้งแต่ 500 ล้านบาทขึ้นไป จะต้องเป็นผู้ประกอบการที่มี “นโยบายและแนวทางการป้องกันการทุจริตโดยชัดแจ้ง” เช่น ต้องมีนโยบาย วิธีการ หรือมาตรการป้องกันการทุจริตในการจัดซื้อจัดจ้าง มีการกำหนดหลักจรรยาบรรณธุรกิจเข้มงวดกับระบบตรวจสอบภายในและมีกำหนดบทลงโทษผู้ฝ่าฝืนรวมถึงจัดให้มีการสื่อสารหรือประชาสัมพันธ์นโยบายและแนวทางการป้องกันให้ผู้มีส่วนได้เสียทุกฝ่ายทราบ เป็นต้น

สำหรับมาตรการภาคสมัครใจที่ควรกล่าวถึงคือ โครงการแนวร่วมปฏิบัติของภาคเอกชนไทยในการต่อต้านการทุจริต หรือ CAC เพราะนอกจากจะมีส่วนช่วยแก้ไขปัญหาคอร์รัปชันของประเทศได้เป็นอย่างดีแล้ว โครงการนี้ยังเป็นประโยชน์โดยตรงต่อองค์กรธุรกิจเอง คือทำให้ระบบงานมีระบบบริหารจัดการและการตรวจสอบที่ชัดเจน และเมื่อปรับปรุงเพียงเล็กน้อยก็นำไปใช้กับกติกาใหม่ของ ป.ป.ช. และกฎหมายจัดซื้อจัดจ้างฯตามที่กล่าวข้างต้นได้ทันที

CAC เป็นการรวมตัวของบริษัทที่สมัครใจเข้าร่วมเป็นสมาชิก มีพันธะที่จะต้องดำเนินการให้มีการกำหนดนโยบาย แนวปฏิบัติ รวมถึงระบบควบคุมภายในองค์กรเพื่อป้องกันการทุจริตให้ครบถ้วนตามเกณฑ์ที่กำหนด และต้องจัดให้มีผู้ตรวจสอบภายนอกเข้าทำการสอบทานว่ามีการดำเนินการในเรื่องดังกล่าวจริง พร้อมทั้งยื่นหลักฐานเพื่อขอรับการรับรองจากคณะกรรมการ CAC ให้ได้ภายในระยะเวลา 18 เดือน จึงจะถือว่าเป็นสมาชิกโดยสมบูรณ์

ยังมีความพยายามของภาคเอกชนทั้งเล็กและใหญ่ที่จะก้าวไปพร้อมๆ กัน และเห็นความจำเป็นในการทำธุรกิจอย่างรับผิดชอบต่อสังคม เร่งยกระดับธรรมาภิบาลและต่อต้านคอร์รัปชันร่วมกันอีกมาก เช่น โครงการ “ข้อตกลงคุณธรรม”, “ฮั้วไม่จ่ายใต้โต๊ะ”, “ฉลากต้านโกง”, “กองทุนรวมธรรมาภิบาลไทย”, “หลักสูตรสุจริตไทย” และการส่งเสริมให้บรรดาสมาคมวิชาชีพต่างๆ ได้ออกมาร่วมลงมือต้านโกงในบทบาทที่ตัวเองทำได้ เป็นต้น

ถึงเวลาที่เราต้องมาทำธุรกิจด้วยวิธีคิดใหม่ ที่ช่วยลดภาระในการวิ่งเต้นเส้นสาย ติดสินบน เพื่อทำให้ธุรกิจเป็นที่ยอมรับของสังคมและลูกค้า เป็นที่ชื่นชมของพนักงานและผู้เกี่ยวข้อง ให้ธุรกิจเติบโตอย่างยั่งยืนแทนการสร้างกำไรมากๆ แล้วในวันนี้

&nbsp;

<img class="alignnone wp-image-1512" src="http://forbesthailand.com/wp-content/uploads/2018/11/Screen-Shot-2018-11-15-at-6.51.36-PM.png" alt="" width="256" height="265" />

โดย ดร.มานะ นิมิตรมงคล
เลขาธิการองค์การต่อต้านคอร์รัปชั่น (ประเทศไทย)

มิติใหม่มาตรการปราบโกง : ภาระหรือผลประโยชน์ทางธุรกิจ

ในโลกยุคปัจจุบันที่ระบบเศรษฐกิจเสรีทำให้มีการแข่งขันสูงขึ้น บริษัทเอกชนที่ดำเนินธุรกรรมกับภาครัฐมักตกอยู่ในฐานะเสี่ยงที่จะถูกมองว่าอาจมีความเกี่ยวข้องกับการติดสินบน ไม่ว่าจะเป็นการติดต่อขอใบอนุญาต การเข้าร่วมในโครงการจัดซื้อจัดจ้าง ไปจนถึงการประมูลโครงการสัมปทานขนาดใหญ่ การกระทำดังกล่าวนอกจากจะส่งผลเสียโดยตรงต่อประเทศแล้ว สิ่งที่ตามมาคือความไม่เท่าเทียมในการแข่งขันทางการค้าการลงทุน

ดังนั้น ทิศทางของการต่อสู้กับการทุจริตและการให้สินบนทั่วโลกในปัจจุบัน จึงหันมาให้ความสนใจกับความเสี่ยงของบริษัทต่างๆ ในภาคเอกชนที่อาจจะตกอยู่ในฐานะผู้ให้สินบน และยังพยายามที่จะสร้างความเท่าเทียมของการบังคับใช้กฎหมายเพื่อการสร้างความเสมอภาคในการแข่งขันทางธุรกิจหรือ “Level-Playing Field” โดยประเทศมหาอำนาจที่มีอิทธิพลต่อการค้าการลงทุนระหว่างประเทศนั้น มักมีกฎหมายควบคุมนิติบุคคลของตนเพื่อไม่ให้มีการให้สินบนเจ้าหน้าที่รัฐภายในประเทศ หรือเจ้าหน้าที่รัฐต่างประเทศ

แต่ปรากฏว่าในความเป็นจริง กลับต้องพบอุปสรรคในการทำธุรกิจ โดยเฉพาะเมื่อต้องแข่งขันในต่างประเทศกับนิติบุคคลที่ไม่ได้อยู่ภายใต้การควบคุมมาตรฐานเดียวกัน ทั้งยังเสียความเชื่อมั่นที่จะร่วมลงทุนในประเทศที่กฎหมายในเรื่องดังกล่าวยังอ่อนแอตามมา

ด้วยพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2558 ซึ่งเป็นกฎหมายต่อต้านการทุจริตฉบับใหม่ ที่กำหนดความรับผิดสำหรับนิติบุคคลที่เกี่ยวข้องกับการให้สินบนเจ้าหน้าที่รัฐ เจ้าหน้าที่รัฐต่างประเทศ และเจ้าหน้าที่องค์การระหว่างประเทศไว้ในมาตรา 123/5 โดยกฎหมายใหม่ได้ครอบคลุมถึงการกระทำของบุคคลที่มีความเกี่ยวข้องกับนิติบุคคล และได้มีการกำหนดโทษปรับที่มีมูลค่าสูง เพื่อให้รัฐได้รับการเยียวยาจากความเสียหายนั้น

ทั้งนี้ หลักการดังกล่าวได้สอดคล้องกับมาตรฐานสากลตามอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการต่อต้านการทุจริต ค.ศ. 2003 (United Nations Convention against Corruption: UNCAC) และอนุสัญญาขององค์การเพื่อความร่วมมือและพัฒนาทางเศรษฐกิจว่าด้วยการให้สินบนแก่เจ้าหน้าที่ของต่างประเทศในการทำธุรกรรมทางธุรกิจระหว่างประเทศ ค.ศ. 1997 (OECD Convention on Combating Foreign Bribery in International Business Transaction) ซึ่งให้ความสำคัญกับการเอาผิดฝั่งผู้ให้สินบนเพื่อส่งเสริมให้ภาคเอกชนประกอบธุรกิจอย่างโปร่งใสและมีการแข่งขันอย่างเท่าเทียม อันจะส่งผลดีต่อสภาพเศรษฐกิจสังคมโดยรวมทั้งในระดับประเทศและระดับโลก

อย่างไรก็ดี กฎหมายใหม่ดังกล่าวไม่ได้กำหนดให้นิติบุคคลต้องมีความรับผิดเด็ดขาดทุกกรณีเมื่อมีผู้ที่เกี่ยวข้องกับนิติบุคคลไปให้สินบนเจ้าหน้าที่รัฐฯ โดยหากนิติบุคคลนั้นมีมาตรการควบคุมภายในที่เหมาะสมเพื่อป้องกันการให้สินบนแล้ว นิติบุคคลนั้นก็จะสามารถยกมาตรการดังกล่าวเป็นข้อต่อสู้ตามมาตรานี้ได้

ดังนั้น เพื่อสนับสนุนให้นิติบุคคลมีแนวทางในการกำหนดมาตรการป้องกันของตนเองให้สอดคล้องกับกฎหมายใหม่นี้ สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ได้ดำเนินการขับเคลื่อนมาตรการตามกฎหมายดังกล่าว เริ่มจากการสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับมาตรา 123/5 ตลอดจนกระตุ้นให้ภาคเอกชนร่วมแสดงความคิดเห็นต่อร่างคู่มือมาตรการการควบคุมภายในเพื่อป้องกันการให้สินบน ควบคู่ไปกับการส่งผู้แทนไปบรรยายให้ความรู้ในกลุ่มธุรกิจเอกชน ซึ่งช่วงที่ผ่านมาได้รับความสนใจเป็นอย่างมาก

ขณะนี้ ป.ป.ช. อยู่ระหว่างการจัดทำคู่มือแนวทางการกำหนดมาตรการควบคุมภายในที่เหมาะสมเพื่อป้องกันการให้สินบนเจ้าหน้าที่รัฐ ด้วยความมุ่งหวังให้นิติบุคคลทั้งหลายตระหนักถึงความสำคัญของการมีมาตรการป้องกันการให้สินบนที่มีประสิทธิภาพและสามารถใช้ได้จริงอย่างเป็นรูปธรรม เพื่อสอดส่องดูแลความประพฤติของบุคลากร รวมทั้งผู้ที่เกี่ยวข้องกับการประกอบธุรกิจของตน ซึ่งการมีมาตรการที่เหมาะสมนั้นเป็นการแก้ไขปัญหาการให้สินบนจากต้นเหตุ กล่าวคือ เป็นการป้องกันซึ่งจะช่วยสร้างความโปร่งใสให้เกิดขึ้นในองค์กรและการทำธุรกิจของนิติบุคคลนั้นเอง

ในยุคที่การพัฒนาและการแข่งขันยังดำเนินต่อไปเช่นนี้ การทำธุรกิจที่ปลอดสินบน ย่อมส่งเสริมให้เกิดความโปร่งใสและความเท่าเทียมทางธุรกิจ รวมทั้งยังเป็นการช่วยดึงดูดนักลงทุนจากต่างชาติให้เข้ามาประกอบธุรกิจกับประเทศไทยมากยิ่งขึ้น ทางสำนักงาน ป.ป.ช. หวังเป็นอย่างยิ่งว่า ทางภาคเอกชนจะตระหนักถึงความสำคัญของเรื่องนี้ และหันมาร่วมมือกับภาครัฐในการป้องกันการทุจริตติดสินบนและสร้างค่านิยมที่ถูกต้องต่อไป

<img style="width: 306px; height: 299px;" src="http://forbesthailand.com/uploads/library/9d6949550533a124a48419f047301c40.png" alt="" />
โดย
พล.ต.อ.วัชรพล ประสารราชกิจ
ประธานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ

<hr />

<a href="http://goo.gl/fFyN78">ติดตาม Forbes Thailand ฉบับ NOVEMBER 2016 ในรูปแบบ e-Magazine</a>
<a href="https://goo.gl/fFyN78"><img style="width: 250px; height: 327px;" src="http://www.forbesthailand.com/uploads/library/0204b3f8180980348e2ec4579732a69d.png" alt="" /></a>

News

Forbes lists

World

Leaderboard

Commentaries

Forbes life

Events