เมื่อ ‘รถไฟฟ้าฟรี’ ไม่ตอบโจทย์ ‘วิกฤตฝุ่น PM2.5’ ชาวโซเชียลจี้รัฐบาลต้องมีมาตรการที่เด็ดขาด

เปิดโซลูชั่นแก้ปัญหา ‘มลพิษทางอากาศ’ เมื่อฝุ่นจิ๋วยังไม่หายไปจากเมือง

เเม้กระเเสข่าวจะลดลง เเต่ปัญหา<strong> "ฝุ่น PM 2.5"</strong> ในไทยยังคงลุกลามมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง เเละยังไม่มีนโยบายชัดเจนจากทางภาครัฐ ที่ผ่านมาเราได้เห็นมุมมองจากทางวิทยาศาสตร์ กระตุ้นให้ประชาชนเริ่มตระหนักในภัยคุกคามจากการสูดอากาศปนเปื้อนในชีวิตประจำวัน วันนี้เราจะมาฟังอีกมุมมองจากนักวิชาการด้านสังคมศาสตร์ ในมิติทางสังคม การเมือง เศรษฐกิจเเละการสื่อสารมวลชน เรียนรู้บทเรียนการแก้ปัญหา ตลอดจนร่วมกันเสนอแนวทางการแก้ไข ในงานเสวนา<strong> Social Science Forum</strong> โดยมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
<h2>เเนะรัฐกระจายอำนาจ แก้กฎหมายล้าสมัย</h2>
<strong>ผศ.ดร.ทวิดา กมลเวชช </strong> คณบดีคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวว่า เมื่อประชาชนประสบปัญหาที่เสี่ยงต่อสุขภาพ เเละอาจถึงขั้นออกไปทำงานไม่ได้ ภาครัฐจำเป็นต้องมีมาตรการบางอย่างที่ออกมาจัดการอย่างชัดเจน โดยมองว่ากรุงเทพฯ นั้นมีความที่เป็นท้องถิ่นพิเศษที่มีการจัดการที่ไม่เป็นระบบ เเละรัฐบาลส่วนกลางมักเข้าใจว่าทุกโครงการหรือนโยบายต่างๆ สามารถจัดการได้เเบบเดียวกันทุกพื้นที่ เเม้ท้องถิ่นจะรู้ปัญหาของตนมากเเค่ไหน เเต่ก็ต้องขึ้นอยู่กับการตัดสินใจจากส่วนกลาง ความไม่ชัดเจนในเรื่องนี้เกี่ยวข้องกับกฎหมายที่บังคับใช้ก็ไม่ได้ประสิทธิภาพ ซึ่งบางพ.ร.บ. บังคับใช้มาตั้ง 20 กว่าปีเเล้ว เเม้ว่าโลกปัจจุบันจะพัฒนาเเละเกิดการดิสรัปชั่นมากเเค่ไหน

ขณะที่เป็นที่น่าสนใจว่าภาษีน้ำมัน ภาษีที่เก็บจากกิจกรรมซึ่งเกิดจากการเสียหายทางสิ่งเเวดล้อมได้ถูกนำไปใช้ในทางอื่นที่ไม่ใช่สิ่งที่ได้ผลกระทบที่เเท้จริง

<strong>"การบริหารจัดการวิกฤต ต้องอาศัยข้อมูล ไม่ใช่การเเก้ปัญหาปลายเหตุ ต้องทำข้อมูลประเมินความเสี่ยง เเละหาคำตอบว่าอะไรที่จะแก้ไขปัญหาระยะยาวได้ เช่นถ้าปัญหาเรื่องฝุ่น มีปัจจัยส่วนหนึ่งมาจากการก่อสร้าง เราจะสามารถผ่อนปรนกันได้ไหม สร้างวันเว้นวันได้หรือไม่ หรือยังดำเนินการก่อสร้างอยู่ต่อทุกวัน เเต่กำหนดว่าวันหนึ่งมีกิจกรรมตามปกติ อีกวันหนึ่งเป็นกิจกรรมที่เบาบางลง วางเเผนโลจิสติกส์เเละเเผนการสร้างใหม่ อย่างไรก็ตาม สิ่งเหล่านี้ล้วนเเต่เป็นนโยบายระยะยาว ไม่อาจเสกขึ้นมาใหม่ทันทีได้ เพราะเราเคยทำเเบบนี้มาก่อนนานเเล้ว"</strong>

สำหรับการการเเก้ปัญหาระยะสั้น รัฐต้องเข้าใจว่าเเม้นโยบายสาธารณะจะมีเป้าหมายเดียวกัน เเต่สามารถนำไปใช้กับคนบางกลุ่มที่ไม่เหมือนกันได้ เช่นปัญหานี้ต้องใส่ใจ <strong>"กลุ่มคนเปราะบาง"</strong> (ผู้ป่วย ผู้สูงอายุ เด็ก) มากกว่าปกติ โดยให้เครื่องมือสนับสนุนหรือให้สิทธิพิเศษ เเต่ต้องคำนึงถึงการเข้ามาของกลุ่มอิทธิพลที่จะฉวยโอกาสนี้ด้วย ดังนั้นอาจต้องให้นักวิชาการทางเทคนิค ทำวิจัยว่าพื้นที่ไหนควรใช้มาตรการอย่างไร คนกลุ่มไหนควรให้การสนับสนุนอย่างไร

<span style="color: #000000;">"เวลาลุกต้องลุกพร้อมกันหมด กลุ่มเปราะบางต้องดูเเลสุขภาพตัวเอง ส่วนรัฐต้องเร่งสปีดเร็วกว่า เเละต้องเชื่อมโยงข้อมูลกันทุกหน่วยงาน ใช้ข้อมูลการศึกษาไปนำเสนอต่อให้ประชาชนเข้าใจ"</span>
<ul>
 	<li><a href="http://forbesthailand.com/news/motoring/berlin-%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%82%E0%B8%B1%E0%B8%9A-%E0%B8%A3%E0%B8%96%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%A5.html">ลดมลพิษ กรุง Berlin สั่งห้าม ‘รถยนต์ดีเซล’ ขับบนถนนสายหลักในเมืองหลวง</a></li>
</ul>
<img class="alignnone size-full wp-image-4462" src="http://forbesthailand.com/wp-content/uploads/2019/02/51497657_568408470311363_1725951067667038208_n.jpg" alt="" width="720" height="540" />
<h2><span style="color: #000000;">ฝุ่นกับความเหลื่อมล้ำ</span></h2>
<strong>รศ.ดร.นิรมล สุธรรมกิจ</strong> คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวว่า สิ่งที่เกิดขึ้นทุกคนต่างร่วมกันทำเเละก่อให้เกิดเป็นมลพิษ เเต่ปัจเจกบุคคลไม่ได้ตระหนักว่าการกระทำของตนเองมีส่วนทำให้เกิดปัญหาเหล่านี้ จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่รัฐต้องเข้ามาจัดการ ควบคุมปัญหาสิ่งเเวดล้อมที่เกิดจากกิจกรรมใดๆ ของมนุษย์

<span style="color: #ff0000;">"สิ่งที่ควรตั้งคำถามคือ กิจกรรมที่เราทำอยู่นั้น คนปล่อยมลพิษเป็นคนจนหรือคนรวย เเม่ค้าขายไก่ย่างกับเจ้าของโรงงานใครปล่อยมลพิษมากกว่ากัน เเล้วผู้ได้รับเคราะห์เป็นคนรวยหรือคนจน"</span>

สำหรับเรื่องปัญหา PM 2.5 คนที่ได้รับผลกระทบทุกวันนี้คือคนกรุงเทพฯ ด้วยโครงสร้างพื้นฐานที่ไม่ได้รับการจัดการที่เป็นระบบ อย่างในกรณีสั่งหยุดโรงเรียน สังเกตได้ว่าปัญหารถติดลดลงจริง เเต่ไม่บูรณาการ คือเหล่าพ่อเเม่ที่ทำงานในบริษัทไม่สามารถหยุดตามที่ลูกหยุดได้ ซึ่งจะเกิดปัญหาต่างตามมา

ขณะเดียวกัน ปัญหาฝุ่นทำให้เห็นความเหลื่อมล้ำเชิงพื้นที่ อย่างคนภาคอื่นต้องเผชิญกับปัญหาหมอกควัน เเต่สาเหตุของปัญหาต่างจากในกรุงเทพ เพราะอาจเกิดจากกิจกรรมเผาหญ้า เผาฟาง หรือรับหมอกควันมาจากประเทศเพื่อนบ้าน สิ่งเหล่านี้กลายเป็นความคุ้นชินของคนต่างจังหวัด จึงไม่ได้มีกระเเสรับรู้มากเท่ากับปัญหาที่เกิดในกรุงเทพ

รศ.ดร.นิรมล เเนะว่า เราต้องรู้สึกรับผิดชอบตั้งเเต่เริ่มดูเเลตัวเองก่อน ต้องมาดูว่าเรามีความสามารถดูเเลตัวเองเเค่ไหน รัฐต้องเข้ามาดูว่าคนมีรายได้น้อยได้รับการดูเเลทั่วถึงหรือไม่ กลุ่มเปราะบางที่มีทั้งเด็ก ผู้สูงอายุ ผู้ป่วย อาจนับเป็นขั้นภัยพิบัติ รัฐทำก่อนได้ไม่ต้องรอให้เกิดร้ายเเรง หากมีการสั่งห้ามงดปลูกข้าวนาปรัง เเล้วรัฐบาลจะชดเชยรายได้ที่เกษตรกรเสียหายไปได้หรือไม่ โดยใช้เงินที่มาจากภาษีที่เกิดจากการทำมลพิษ มาตรการของรัฐต้องมองถึงความเหลื่อมล้ำของสังคม ไม่ใช่การไประงับกิจกรรมของลูกจ้างรายได้น้อย
<ul>
 	<li><a href="http://forbesthailand.com/news/global/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A4%E0%B8%A9-%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%81%E0%B8%8E%E0%B8%AB%E0%B8%A1.html">รัฐบาลอังกฤษ เตรียมออกกฎหมาย “มลพิษทางอากาศ”</a></li>
</ul>
<h2>รัฐล้มเหลวในการสื่อสาร PM 2.5 สื่อหันเล่นปมดราม่า</h2>
ด้าน<strong> ผศ.ดร.วิไลวรรณ จงวิไลเกษม</strong> คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์  กล่าวว่า ปกติกรณีเหตุการณ์ที่ส่งผลต่อประชาชนจำนวนมาก จะมีเสียงสื่อสารโดยตรงจากรัฐ เเต่ในกรณีข่าวฝุ่น PM 2.5 เเทนที่จะเป็นข่าวเรื่องการให้ความรู้ เเต่ประชาชนกลับได้รับข่าวสารเเนวดราม่า เนื่องจากไม่มีการยืนยันจากภาครัฐที่เพียงพอ ทั้งสื่อเเละประชาชนก็เกิดการสับสน ดังนั้นการรายงานของสื่อจึงไม่มีคอนเทนต์ที่ชัดเจน เพราะรัฐไม่นำเสนอความชัดเจนในการจัดข้อมูลข่าวสารโดยการจัดการข้อมูลของรัฐบาลนั้นหากล้มเหลวก็จะส่งผลต่อสุขภาพ การท่องเที่ยว เศรษฐกิจทั้งของประเทศ

<span style="color: #ff0000;">"รัฐไม่ตั้งวอร์รูมหรือศูนย์ภัยพิบัติ ทำให้หลายคนอาจคิดว่าปัญหานี้ไม่ร้ายเเรง หรือการเเถลงข่าวเเละการให้ข้อมูลจากกรมควบคุมมลพิษยังน้อยเกินไป คนทำสื่อขาดข้อมูลในจุดนี้ จึงต้องเล่นข่าวด้วยกระเเสดราม่า เพื่อดึงดูดความสนใจ โดยความดราม่าเริ่มมาจากการโพสต์ประเด็นความไม่เท่าเทียม เช่นชายผู้ทำอาชีพ รปภ. จะไปซื้อหน้ากากกันฝุ่น เเต่มีราคาเเพงเกือบร้อยบาท</span><span style="color: #ff0000;">เเละในครอบครัวมีหลายคนก็ต้องเสียเงิน 300 บาท เขาจึงเลือกไม่ซื้อเพราะราคาเท่ากับค่าเเรง เเม้ว่าเขาจะตระหนักถึงภัยสุขภาพก็ตาม</span>

<span style="color: #ff0000;">จากนั้นสื่อก็ต้องตีข่าวหน้ากากเเละเครื่องฟอกอากาศขาดตลาด การจะเก็บภาษีหน้ากาก เรื่องนี้จะโทษสื่ออย่างเดียวไม่ได้ เมื่อข้อมูลจากรัฐไม่ชัดเจน ก็ต้องหัดมาเล่นกระเเสเชิงประจักษ์อย่างเมืองเปื้อนฝุ่น คนเเห่ใส่หน้ากาก เเต่เมื่อฝุ่นลดลง ตามองไม่เห็นเเม้จะยังมีอยู่ เเต่ข่าวก็จะหายไป เพราะสื่อเลิกเล่นเเล้ว"</span>

ผศ.ดร.วิไลวรรณ ย้ำว่ารัฐที่เป็นเหมือนผู้รับผิดชอบ เป็นเจ้าภาพ ไม่มีการ take action ที่เป็นรูปธรรม ก็ควรปรับปรุงเเละเเก้ไขจุดนี้ เช่น ควรมีเจ้าหน้าที่ดูเเลเฉพาะให้เเถลงข่าวให้ข้อมูลอย่างสม่ำเสมอ สิ่งที่เป็นปัญหาคือไม่มีคนให้ข้อมูลเเละข้อมูลย่อยยาก เป็นข้อมูลวิทยาศาสตร์ รัฐไม่ได้หาพาร์ทเนอร์ที่เล่าเรื่องเก่ง ดังนั้นควรทำเป็นอินโฟกราฟฟิก ทำเป็นคลิป ถ้าเข้าใจง่ายเเล้ว คนทำสื่อก็พร้อมจะหยิบไปเล่าต่อ อย่าให้ปัญหาฝุ่น PM 2.5 กลายเป็นเเค่เรื่องดราม่า ความตระหนักจะหายไป เหลือเเต่ความตระหนก
<ul>
 	<li><a href="http://forbesthailand.com/news/global/%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B5-%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%87%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%A3.html">เยอรมนี เล็งจำกัดความเร็วการขับขี่ยานยนต์ บนถนน Autobahn</a></li>
</ul>
&nbsp;

ฟังมุมมองการเเก้ปัญหา "ฝุ่น PM 2.5"  ในมิติทางสังคม การเมือง เศรษฐกิจเเละการสื่อสาร

<h2>สู้มลพิษทางอากาศ รัฐบาลอังกฤษประกาศให้คำมั่นเตรียมออกกฎหมายเกี่ยวกับคุณภาพอากาศภายในปีนี้ เพื่อช่วยชีวิตประชาชนเเละลดผลกระทบทางเศรษฐกิจกว่าพันล้านปอนด์</h2>
โดยจะทำให้อังกฤษเป็นประเทศเศรษฐกิจขนาดใหญ่ประเทศเเรกที่จะนำเอาเป้าหมายคุณภาพอากาศ ตามข้อเเนะนำขององค์การอนามัยโลก (WHO) ว่าด้วยเรื่องอนุภาคในอากาศที่ผู้คนรับเข้าสู่ร่างกายมาใช้อย่างจริงจัง

<span style="color: #ff0000;">“มลพิษทางอากาศ ยังคงทำให้ชีวิตของเราสั้นลงอย่างต่อเนื่อง ทำร้ายเด็กๆ เเละบั่นทอนคุณภาพชีวิต เรามีความจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องดำเนินการอย่างเร่งด่วนและจริงจัง” </span> Michael Gove รัฐมนตรีสิ่งแวดล้อมของอังกฤษระบุในแถลงการณ์

<strong>โดยกระทรวงสิ่งแวดล้อม อาหารและกิจการชนบท ยังประกาศแผนที่จะลดผลกระทบจากมลพิษทางอากาศ ที่มีผลต่อเศรษฐกิจเเละสังคมลงปีละกว่า 1.7 พันล้านปอนด์ ภายในปี 2020 เเละจะเพิ่มเป็น 5.3 พันล้านปอนด์ให้ได้หลังจากปี 2030 </strong>

ทั้งนี้ เมื่อปีที่ผ่านมา รัฐบาลอังกฤษได้ประกาศเเผนลดการปล่อยมลพิษจากรถยนต์เเละเครื่องบิน เเละสั่งยกเลิกการใช้งานรถยนต์ที่ใช้น้ำมันดีเซลทั้งหมด ภายในปี 2040 นอกจากนี้ยังมีเป้าหมายไปที่การแก้ปัญหามลพิษจากบ้านเรือน การทำไร่และมลภาวะทางอุตสาหกรรมต่างๆ

ขณะเดียวกันเมื่อวันที่ 11 มกราคมที่ผ่านมา อัยการสูงสุดของอังกฤษเปิดทางให้มีการชันสูตรพลิกศพการเสียชีวิตของ <strong>Ella Kissi-Debrah</strong> ผู้ป่วยโรคหอบหืด วัย 9 ขวบซึ่งเสียชีวิตในปี 2013 หลังจากครอบครัวร้องเรียนว่า มลพิษทางอากาศ ในกรุงลอนดอนเป็นเหตุให้เธอเสียชีวิต ซึ่งหากมีหลักฐานยืนยันเเน่ชัดก็จะทำให้ครอบครัวสามารถยื่นเรื่องฟ้องร้องต่อศาลสูงได้ใหม่อีกครั้ง

เเละอาจจะเป็นผู้เสียชีวิตรายแรกในสหราชอาณาจักรที่ได้รับการตัดสินคดีว่าเชื่อมโยงกับมลพิษทางอากาศ โดยองค์กรการกุศลเเละกลุ่มนักเคลื่อนไหวกำลังกดดันให้รัฐบาลตระหนักถึงผลกระทบจากมลพิษทางอากาศที่มีผลเสียต่อสุขภาพประชาชน
<ul>
 	<li><a href="http://forbesthailand.com/news/motoring/berlin-%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%82%E0%B8%B1%E0%B8%9A-%E0%B8%A3%E0%B8%96%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%A5.html">ลดมลพิษ กรุง Berlin สั่งห้าม ‘รถยนต์ดีเซล’ ขับบนถนนสายหลักในเมืองหลวง</a></li>
</ul>
<strong>“เราต้องสูญเสียหลายพันชีวิตในสหราชอาณาจักรไปทุกๆ ปี เพราะอากาศที่เราหายใจเข้าไปนั้นมีอนุภาคอันตราย”</strong> Simon Gillespie ประธานเจ้าหน้าที่บริหารของ British Heart Foundation กล่าว

“เราต้องการให้แนวทางเหล่านี้ถูกนำมาใช้เป็นกฎหมายแห่งชาติอย่างเร่งด่วน เพื่อปกป้องหัวใจเเละสุขภาพของประชาชนทุกคนที่อาศัยอยู่ในสหราชอาณาจักร”

สำหรับยุทธศาสตร์ <strong>อากาศสะอาด (Clean Air Strategy)</strong> ที่รัฐบาลอังกฤษเพิ่งประกาศไปเมื่อ 14 มกราคมที่ผ่านมา ระบุว่าจะกำหนดเป้าหมายใหม่ที่ชัดเจนเพื่อลดฝุ่นละอองขนาดเล็กไม่เกิน 2.5 ไมครอน หรือ PM 2.5 ที่ปัจจุบันเมืองกว่า 40 แห่งในสหราชอาณาจักร มีค่า PM 2.5 ในระดับเดียวกับที่องค์การอนามัยโลก กำหนดหรือสูงกว่า

โดยรัฐบาลจะมีการเผยเเพร่รายละเอียดเกี่ยวกับเเผนดำเนินการเพื่อให้บรรลุเป้าหมายใหม่ภายในช่วงต้นปีนี้ เเละคณะรัฐมนตรียืนยันว่ากระบวนการ Brexit จะทำให้สหราชอาณาจักรดำเนินการเเก้ปัญหานี้ต่อไปได้มากกว่าสหภาพยุโรป เเละอังกฤษจะเป็น"แกนนำโลก" ในการควบคุม PM 2.5

&nbsp;

ที่มา
<ul>
 	<li><a href="https://uk.reuters.com/article/uk-britain-pollution/britain-pledges-legislation-in-2019-to-combat-deadly-air-pollution-idUKKCN1P800D">Britain pledges legislation in 2019 to combat deadly air pollution</a></li>
 	<li><a href="https://www.bbc.com/news/science-environment-46823440">Wood burners and open fires face restrictions in new clean air plan</a></li>
</ul>
ภาพ Isabel INFANTES / AFP

News

Forbes lists

World

Leaderboard

Commentaries

Forbes life

Events