ไม่กี่ปีมานี้หลายคนอาจจะเคยพบเห็นโมเดลคาแรกเตอร์ดีไซน์แปลกตาอันป็นเอกลักษณ์ และมีให้เลือกซื้อมากมายหลายแบบ มาพร้อมกิมมิคกล่องสุ่มให้ได้ลุ้นกันว่าเมื่อเปิดออกมาแล้ว จะได้พบกับดีไซน์แบบใด บางทีอาจเป็นตัวหายากที่มีเปอร์เซ็นต์สุ่มได้ต่ำกว่าตัวทั่วไปเสียอีก ซึ่งนอกจากจะมีไว้เพื่อชื่นชมความสวยงามแล้ว โมเดลที่เรียกกันว่า “อาร์ตทอย (Art Toy)” เหล่านี้ยังกลายมาเป็นของสะสมเก็งกำไรมูลค่าสูงอีกต่างหาก
ความนิยมในอาร์ตทอยมาแรงแค่ไหน ดูได้จากการที่ร้านอาร์ตทอยชั้นนำจากจีนอย่าง Pop Mart สามารถขยายสาขาจนมีจำนวนกว่า 432 แห่งทั่วโลกเมื่อกลางปี 2023 หลังจากก่อตั้งมาเพียง 13 ปี และยังมีแนวโน้มเติบโตขึ้นเรื่อยๆ
ในประเทศไทย Pop Mart เพิ่งเข้ามาเปิดสาขาแรกในเดือนกันยายนปี 2023 หลังจากนั้นในระยะเวลาเพียงไม่กี่เดือนก็มีการขยายเพิ่มอีก 2 สาขา ถือเป็นการการันตีว่าเสียงตอบรับจากนักสะสมอาร์ตทอยชาวไทยก็ทรงพลังไม่แพ้ชาติใดในโลก
ยิ่ง Pop Mart เป็นเสมือนแหล่งรวมอาร์ตทอยอันหลากหลายจากเหล่าศิลปินดังและแบรนด์ต่างๆ มากมาย ก็ยิ่งตอบสนองความต้องการของลูกค้าได้ตรงจุด นี่จึงเป็นเหตุผลที่ผลักดันให้ร้านของเล่นสะสมสัญชาติจีนรายนี้เติบโตอย่างแข็งแกร่งตลอดหลายปีที่ผ่านมา
กำเนิดอาร์ตทอย สู่ธุรกิจสไตล์ป๊อป
แม้ชื่อจะมีคำว่าของเล่น (Toy) กอปรกับที่หลายคาแรกเตอร์มีหน้าตาน่ารัก แต่กลุ่มเป้าหมายของผลิตภัณฑ์นี้กลับขยายกว้างไปยังกลุ่มวัยรุ่นและคนทำงาน มากกว่าเจาะจงแค่กลุ่มเด็กๆ อย่างที่หลายคนเข้าใจ ก่อนอื่นคงต้องเล่าย้อนความไปยังต้นกำเนิดของอาร์ตทอยเสียก่อน
อาร์ตทอย (Art Toy) หรือ ดีไซเนอร์ทอย (Designer Toy) คือของเล่นสำหรับสะสมที่ออกแบบโดยศิลปินหรือนักออกแบบ ผลิตจากวัสดุหลากหลาย เช่น พลาสติก ไวนิล ไม้ โลหะ ยาง เรซิน และอื่นๆ อาร์ตทอยปรากฏตัวครั้งแรกช่วงยุค 90 ในฮ่องกงและญี่ปุ่น หลังจากนั้นความนิยมจึงเริ่มก่อตัวขยับขยายออกไปยังประเทศอื่นๆ
อาร์ตทอย ยังถือเป็นความเคลื่อนไหวหนึ่งของบรรดาศิลปินหัวขบถที่ต้องการประท้วงตลาดซึ่งเต็มไปด้วยตุ๊กตา mass production ที่ผลิตครั้งละเป็นจำนวนมาก แต่หน้าตาดูเหมือนๆ กันไปเสียหมด ขาดความเป็นเอกลักษณ์ ศิลปินมากมายยังหันมาออกแบบคาแรกเตอร์และผลิตอาร์ตทอยเพื่อปลดปล่อยพลังสร้างสรรค์ และต่อยอดผลงานของตัวเองสู่มิติใหม่
สำหรับประเทศไทย วงการอาร์ตทอยนั้นค่อยๆ เติบโตขึ้นมานานแล้ว เพราะมีร้านอาร์ตทอยจำนวนมากให้เลือกซื้อได้ทั้งช่องทางออฟไลน์และออนไลน์ แต่กระแสความฮอตของอาร์ตทอยที่ทวีความนิยมในปีที่ผ่านมาขึ้นน่าจะเป็นผลพวงจากการเปิด Pop Mart สาขาแรกที่ Central World เมื่อเดือนกันยายนปี 2023 ผู้คนต่างตั้งหน้าตั้งตามาต่อแถวรอร้านเปิดกันอย่างล้นหลาม มิหนำซ้ำยังแย่งชิงคิวกันจนกลายเป็นเหตุชุลมุนขนาดย่อม ถึงขั้นเบียดชนกันจนบาดเจ็บ เพราะต้องการเข้าไปซื้อรุ่นหายากบางตัวที่นำมาขายในโอกาสนี้โดยเฉพาะ
ต่อมาในเดือนพฤศจิกายนก็มีการเปิดร้านสาขาที่ 2 ณ Terminal 21 Asoke ตามด้วยร้านป๊อปอัพที่ Siam Center ในเดือนธันวาคม และล่าสุด Pop Mart สาขาที่ 3 Central Ladprao ก็มีกำหนดเปิดให้บริการในเดือนกุมภาพันธ์ 2024
เมื่อพิจารณาที่ตั้งของแต่ละสาขา จะพบว่าเป็นห้างชั้นนำในกรุงเทพทั้งสิ้น ตอกย้ำว่าอาร์ตทอยไม่ใช่แค่ของเล่นหรือของสะสมธรรมดาทั่วไป แต่มีความเป็นแบรนด์และธุรกิจมากพอจะสร้างกระแสรายได้จนเติบโตเป็นกำไร เอื้อให้ Pop Mart ขยับขยายร้านเพื่อดันยอดขายและเข้าถึงลูกค้าได้มากขึ้น
จุดแข็งของ Pop Mart คือการมีพาร์ทเนอร์ศิลปินและนักออกแบบจำนวนมาก สร้างข้อได้เปรียบในการจัดหาสินค้า มีอาร์ตทอยหลากหลายดีไซน์ กอปรกับกิมมิคกล่องสุ่มชวนตื่นเต้นเร้าใจ ราคาจำหน่ายต่อกล่องก็จับต้องได้ แต่ละตัวผลิตจากวัสดุอย่างดีดูมีมูลค่าน่าสะสม เสริมแรงด้วยวัฒนธรรมป๊อปที่เป็นกระแสในหมู่ศิลปิน ผู้ชื่นชอบงานศิลปะ และคนทั่วไปก็เข้าถึงได้ไม่ยาก ทั้งหมดนี้คือองค์ประกอบหลักที่ทำให้ Pop Mart ประสบความสำเร็จเกินกว่าหลายคนจะคาดเดา
Pop Mart ร้านของเล่นสร้างเศรษฐี
เหตุใดร้านขายของเล่นสะสมสัญชาติจีนรายนี้จึงก้าวเข้ามามีอิทธิพลสำคัญในวงการอาร์ตทอยระดับโลก? Forbes คงต้องขอแนะนำให้รู้จักกับ Wang Ning ผู้ก่อตั้งและซีอีโอที่อยู่เบื้องหลังความสำเร็จครั้งแล้วครั้งเล่าของ Pop Mart
ย้อนกลับไปในปี 2010 จุดเริ่มต้นของ Wang คือการเก็บออมเงินมาลงทุนเปิดร้าน Pop Mart แห่งแรกที่ห้างแห่งหนึ่งในปักกิ่งร่วมกับเพื่อนๆ หลังได้แรงบันดาลใจจากร้าน LOG-ON ของฮ่องกงซึ่งขายผลิตภัณฑ์หลากหลายอย่าง ทั้งของเล่น เครื่องเขียน เครื่องสำอาง และสินค้าไลฟ์สไตล์ กระทั่งเขาสังเกตว่าสินค้าขายดีที่สุดคือของเล่น จึงตัดสินใจยกเลิกการขายสินค้าอื่นๆ ทั้งหมด เหลือแค่ของเล่นเพียงอย่างเดียว
แต่การขายของเล่นก็ต้องมีกิมมิค แรงบันดาลใจของ Wang คราวนี้มาจากกาชาปองหรือตู้หยอดเหรียญสุ่มของเล่นของญี่ปุ่น ซึ่งเขานำมาประยุกต์เป็นกล่องสุ่ม (Blind Box) แทน แน่นอนว่ากล่องสุ่มของ Pop Mart ประสบความสำเร็จอย่างมากและได้รับความนิยมมาจนปัจจุบัน
สำหรับคาแรกเตอร์ที่ Wang เล็งเห็นประสิทธิภาพในตอนนั้นคือ Molly ของนักออกแบบชาวฮ่องกง Kenny Wong ด้วยรูปลักษณ์สาวน้อยตาโตแสนน่ารักและ Molly ก็มีฐานแฟนคลับอยู่แล้ว
Wang เสนอให้ Wong ออกแบบ Molly แบบพิเศษสำหรับ Pop Mart โดยเฉพาะ
“ผมบอก Kenny ว่า คุณต้องมีเวทีที่ใหญ่กว่านี้” Wang เผย
หลังจากนั้นพวกเขาก็ร่วมงานกัน โดย Molly มีกระแสตอบรับที่ดีมากๆ แม้ภายหลังทางบริษัทจะมีของเล่นดีไซน์แบบอื่นให้เลือกมากมาย แต่ Molly คือคาแรกเตอร์ที่ได้รับความนิยมอย่างล้นหนามจน Wang ตัดสินใจแบ่งหุ้นบริษัทให้ Wong ถึง 2% ซึ่งมูลค่า ณ เวลานั้นอยู่ที่ราว 50 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เพื่อให้ Wong ช่วยออกแบบของเล่นด้วยกันต่อ
การจับมือกับศิลปินโดยตรงเช่นนี้ทำให้ Pop Mart ไม่เพียงเป็นคนกลางในการขายอาร์ตทอยเท่านั้น แต่ยังมีส่วนช่วยในขั้นตอนการผลิต ทำให้สินค้าของทางบริษัทมีความเป็นออริจินัล หาจากที่อื่นไม่ได้ ในทางกลับกันผู้ขายรายอื่นยังต้องรับสินค้าจาก Pop Mart ไปขายด้วยซ้ำ
นับจากวันแรกที่ก่อตั้งจนเวลาผ่านไป 10 ปี บริษัท Pop Mart International Group ก็ได้เปิดตัวเข้าสู่ตลาดหลักทรัพย์ฮ่องกงในเดือนธันวาคมปี 2020 โดยมูลค่าหลังปิดตลาดพุ่งสูงกว่าตอนเปิดถึง 80% ซึ่งก่อนหน้านั้นในเดือนมิถุนายน IMD Business School ยังรายงานด้วยว่า Pop Mart มีมูลค่าตลาดแตะ 1.5 หมื่นล้านเหรียญสหรัฐฯ แซงหน้าบริษัทของเล่นรายใหญ่อย่าง LEGO และ Hasbro ในช่วงเวลาดังกล่าว
อันที่จริง Pop Mart ยังไม่มีคู่แข่งทางตรง แม้จะมีบริษัทผู้ผลิตและจำหน่ายฟิกเกอร์รายอื่น เช่น Funko ของอเมริกา หรือ Good Smile ของญี่ปุ่น เพราะคาแรกเตอร์ที่แต่ละรายขายนั้นมุ่งไปคนละทาง Funko จะเป็นคนดังและตัวละครจากสื่อฝั่งตะวันตก ส่วน Good Smile จะเน้นตัวละครจากอนิเมะ ในขณะที่ Pop Mart มีคาแรกเตอร์ของศิลปินพาร์ทเนอร์
แต่หากมองภาพรวมในตลาดของเล่นและของสะสม ณ ปัจจุบันแล้ว Pop Mart ยังห่างไกลผู้นำระดับแนวหน้าของอุตสาหกรรมอยู่มาก ยกตัวอย่าง LEGO บริษัทที่ได้ชื่อเป็นแบรนด์ของเล่นมูลค่าสูงสุดในโลกนั้นสามารถทำรายได้ 6 เดือนแรกของปี 2023 สูงถึง 4,000 ล้านเหรียญสหรัฐฯ ในขณะที่ Pop Mart มีรายได้ในช่วงเวลาเดียวกันเพียงราว 179 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เท่านั้น
ส่วนมูลค่าบริษัท Pop Mart ปัจจุบันอยู่ที่ 2,340 ล้านเหรียญสหรัฐฯ ขณะที่รายได้ตลอด 12 เดือนที่ผ่านมาของบริษัทอยู่ที่ราว 710 ล้านเหรียญสหรัฐฯ
อย่างไรก็ตาม ตัวเลข ณ เดือนมิถุนายน ปี 2023 ร้าน Pop Mart มีสาขาทั้งในจีนและต่างประเทศ 432 สาขา อาทิ สหรัฐอเมริกา นิวซีแลนด์ ออสเตรเลีย เกาหลีใต้ ไต้หวัน สหราชอาณาจักร มาเลเซีย ฝรั่งเศส รวมถึงไทย ซึ่ง Pop Mart จะยังคงเดินหน้าขยายสาขาต่อ และมีรายงานว่าทางบริษัทตั้งเป้าหมายการเติบโตของรายได้ไว้ที่ 1.22 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ ทั่วโลกภายในปี 2031
Wang Ning ที่ถือหุ้นราว 46% ของบริษัทได้รับการประเมินจาก Forbes ว่าเป็นมหาเศรษฐี โดยมีมูลค่าความมั่งคั่งในปี 2023 อยู่ที่ 1.6 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ
จากของเล่นสู่ของสะสมเก็งกำไร
ไม่ใช่แค่ Wang Ning, Pop Mart และบรรดาศิลปินผู้สร้างสรรค์ผลงานเท่านั้นที่สร้างรายได้จากอาร์ตทอย
ในแวดวงคนรักอาร์ตทอย ตุ๊กตาเหล่านี้ยังเป็นของสะสมมูลค่าสูง มีการนำไปขายต่อบวกราคาเพิ่มจากแรกเริ่มโดยแปรผันตามปัจจัยสำคัญต่างๆ ดังนี้
1. ความนิยม เพราะอาร์ตทอยแต่ละคาแรกเตอร์มีระดับความนิยมแตกต่างกัน หรือกระทั่งตัวละครเดียวกัน แต่เป็นคนละดีไซน์ ก็มีจำนวนคนชอบไม่เท่ากัน ตัวไหนเป็นที่ต้องการมาก ก็จะยิ่งปั่นราคาให้สูงได้
2. ความหายาก เพราะอาร์ตทอยของ Pop Mart มาในรูปแบบกล่องสุ่ม และในแต่ละคอลเล็กชันก็จะมีดีไซน์หายากที่พบเจอได้น้อยมากซ่อนเอาไว้ ตัวหายากเหล่านี้เองมักมีราคาขายต่อที่สูงกว่าตัวธรรมดา
3. จำนวนจำกัด อาร์ตทอยเลือกผลิตออกมาในจำนวนจำกัด โดยเฉพาะอาร์ตทอยที่ศิลปินเป็นผู้จัดทำและจำหน่ายด้วยตัวเองมักผลิตในจำนวนน้อยมาก ยกระดับความหายาก พาราคาพุ่งขึ้นไปอีก
นอกจากนี้ Pop Mart ยังมีการปล่อยคอลเล็กชันสำหรับโอกาสพิเศษและการคอลแล็บกับคาแรกเตอร์ระดับโลก เช่น เจ้าหญิง Disney อันโด่งดัง, ตัวละครจากการ์ตูนญี่ปุ่นระดับตำนาน Detective Conan, Snoopy จากการ์ตูน Peanuts สุดคลาสสิก และอื่นๆ อีกมากมาย ถือเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับผลิตภัณฑ์ ดันราคาในตลาดรีเซลให้พุ่งสูง
อย่างไรก็ตามราคาอาจไม่ใช่ปัญหาสำหรับนักสะสมที่ชื่นชอบอาร์ตทอยหรือเป็นแฟนของศิลปินผู้ออกแบบผลงาน แม้มูลค่าจะสูงแค่ไหนก็พร้อมแลกเพื่อให้ได้มาซึ่งความสุขและสิ่งของที่มีคุณค่าทางใจ
แล้วคุณล่ะ มีอาร์ตทอยตัวโปรดหรือยัง?
หากมีโอกาสไป Pop Mart ลองแวะชื่นชมความน่ารักและสร้างสรรค์ของอาร์ตทอยเหล่านี้ดูสิ บางทีอาจตกหลุมรักจนต้องซื้อกลับบ้านสักตัวก็ได้
ภาพ: POP MART
แหล่งที่มา:
Master Of Mystery: The New Billionaire Who Made A Fortune Selling Toys In Blind Boxes
Exploring the Fascinating History of Designer Toys
Pop Mart: Poised for further popping?
The history of designer toys
Chinese toy maker Pop Mart surges nearly 80% in Hong Kong debut
Lego sales increase while other toy makers struggle
Pop Mart taps into art, toy culture
เรื่องราวอื่นๆ ที่น่าสนใจ : บาร์บีคิวพลาซ่าเปิดตัว “มัง GON นำโชค” ฟิกเกอร์ตัวแรกที่ไม่ขาย ถ้าอยากได้ต้องเอาความ Fail มาแลก
ไม่พลาดบทความและเรื่องราวน่าสนใจอื่นๆ ติดตามเราได้ที่เฟซบุ๊ก Forbes Thailand Magazine