<h2>ความเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างของประชากรไทยในปัจจุบันนั้น ได้ก้าวเข้าสู่ สังคมผู้สูงอายุ (ageing society) อย่างต่อเนื่อง โดยมีคาดการณ์ว่าประเทศไทยจะกลายเป็นสังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ หรือมีจำนวนประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไปมากกว่าร้อยละ 20 ของประชากรทั้งหมดภายในปี 2564 ด้วยเหตุนี้รัฐบาลจึงจำเป็นต้องเตรียมความพร้อมด้านต่างๆ ทั้งงบประมาณและมาตรการเพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุในระยะอันใกล้</h2>
สำหรับในปีงบประมาณ 2560 รัฐบาลได้จัดสรรงบรายจ่ายเพื่อจัดสวัสดิการการดูแลผู้สูงอายุและการเตรียมความพร้อมรองรับสังคมผู้สูงอายุด้านต่างๆ เช่น รายจ่ายด้านหลักประกันรายได้ยามชราภาพ ประกอบด้วย เบี้ยยังชีพผู้สูงอายุ บำเหน็จบำนาญข้าราชการ และเงินสมทบเข้ากองทุนการออมเพื่อการเกษียณต่างๆ ได้แก่ กองทุนบำเหน็จบำนาญข้าราชการ กองทุนประกันสังคม และกองทุนการออมแห่งชาติเป็นจำนวนเงิน 3.26 แสนล้านบาท หรือร้อยละ 2 ของ GDP หรือร้อยละ 12 ของงบประมาณรายจ่าย

ขณะเดียวกัน รัฐบาลยังได้จัดสรรงบประมาณรายจ่ายตามแผนงานบูรณาการสร้างความเสมอภาคเพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุอีกจำนวน 1.04 พันล้านบาท ด้วยการพัฒนาระบบการจัดสวัสดิการสังคม การส่งเสริมการมีงานทำของผู้สูงอายุ การพัฒนานวัตกรรมและเทคโนโลยีการดูแลผู้สูงอายุ การพัฒนาระบบการดูแลผู้สูงอายุระยะยาว การพัฒนาระบบเฝ้าระวังและคุ้มครองทางสังคม รวมถึงการปรับสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการดำรงชีวิตในสังคมผู้สูงอายุ เป็นต้น

<figure><img style="width: 680px; height: 451px;" src="http://www.forbesthailand.com/uploads/library/5eace65cf0b064314ed817e82f423f88.png" alt="" width="680" height="451" /><figcaption> (ขอบคุณภาพจาก: โพสต์ทูเดย์)</figcaption></figure>

นอกจากนี้ รัฐบาลยังให้ความสำคัญกับการเตรียมความพร้อมรองรับสังคมผู้สูงอายุ เพื่อให้มีรายได้ที่เพียงพอต่อการดำรงชีพและมีคุณภาพชีวิตที่ดีในวัยหลังเกษียณ ตลอดจนเป็นการบรรเทาภาระงบประมาณในการจัดสวัสดิการต่างๆ เพื่อดูแลผู้สูงอายุของภาครัฐในระยะยาว โดยเฉพาะด้านหลักประกันรายได้ยามชราภาพ

ดังนั้น ในการประชุมคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน 2559 ได้มีมติเห็นชอบมาตรการรองรับสังคมผู้สูงอายุตามที่กระทรวงการคลังเสนอ ประกอบด้วย

1.มาตรการบูรณาการระบบบำเหน็จบำนาญ โดยเสนอให้มีการจัดตั้งคณะกรรมการนโยบายบำเหน็จบำนาญแห่งชาติ ซึ่งจะทำให้การใช้จ่ายงบประมาณด้านหลักประกันรายได้ยามชราภาพของรัฐมีประสิทธิภาพมากขึ้น

ทั้งนี้ กระทรวงการคลังยังเสนอให้มีการจัดตั้งกองทุนบำเหน็จบำนาญแห่งชาติ ซึ่งเป็นกองทุนสำรองเลี้ยงชีพภาคบังคับสำหรับแรงงานในระบบที่มีอายุตั้งแต่ 15 - 60 ปี ครอบคลุมแรงงานประมาณ 11.37 ล้านคน ด้วยเป้าหมายให้แรงงานในระบบมีรายได้หลังเกษียณที่เพียงพอหรือไม่น้อยกว่าร้อยละ 50 ของรายได้ก่อนเกษียณ ทั้งยังเป็นการส่งเสริมให้ประชากรในวัยแรงงานมีส่วนร่วมรับผิดชอบต่อตนเองมากขึ้น เพื่อเตรียมพร้อมสู่วัยชราในอนาคต ซึ่งจะเป็นการบรรเทาภาระงบประมาณด้านหลักประกันรายได้ยามชราภาพของรัฐในระยะยาว

2.มาตรการจ้างงานผู้สูงอายุ เป็นมาตรการทางด้านภาษีเพื่อจูงใจให้นายจ้างมีการจ้างแรงงานผู้สูงอายุที่ยังมีสุขภาพแข็งแรง และยังต้องการทำงานให้มีโอกาสได้ทำงานต่อเพื่อสร้างรายได้ให้สามารถพึ่งพาตนเองได้

3.มาตรการสินเชื่อที่อยู่อาศัยสำหรับผู้สูงอายุ (reverse mortgage) เพื่อให้ผู้สูงอายุนำที่อยู่อาศัยที่ตนมีกรรมสิทธิ์และปลอดภาระหนี้มาเปลี่ยนเป็นรายได้ในการดำรงชีพ

4.มาตรการสร้างที่พักอาศัยสำหรับผู้สูงอายุ (senior complex)

สำหรับมาตรการอื่นๆ ได้แก่ มาตรการช่วยเหลือผู้สูงอายุที่มีรายได้น้อยผ่านโครงการลงทะเบียนผู้มีรายได้น้อยเพื่อสวัสดิการแห่งรัฐ ซึ่งจากข้อมูลการลงทะเบียนในรอบแรกเมื่อปี 2559 ประมาณ 2.358 ล้านคน จากจำนวนผู้เข้าร่วมโครงการและเป็นผู้มีสิทธิได้รับการช่วยเหลือด้านสวัสดิการแห่งรัฐทั้งหมด 7.715 ล้านคน

อย่างไรก็ตาม นอกจากมาตรการเตรียมความพร้อมเพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุข้างต้น รัฐบาลยังได้ร่วมมือกับภาคเอกชนและภาคประชาสังคม โดยมีส่วนร่วมในการดูแลผู้สูงอายุด้านต่างๆ ทั้งการส่งเสริมด้านรายได้และการทำงาน ด้านการออมเพื่อการเกษียณอายุตลอดจนด้านที่อยู่อาศัยและสิ่งแวดล้อมของผู้สูงอายุ ภายใต้กลไกของคณะทำงานประชารัฐเพื่อสังคม

ซึ่งการดำเนินการดังกล่าวจะนำไปสู่การเสนอมาตรการรองรับสังคมผู้สูงอายุแบบบูรณาการที่ได้รับการขับเคลื่อนจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง เพื่อมุ่งสู่เป้าหมายการเป็นสังคมผู้สูงอายุที่มีความมั่นคง ยั่งยืน และพร้อมที่จะเผชิญกับการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศในระยะต่อไปโดยไม่เป็นภาระทางการคลังของภาครัฐและประเทศในระยะยาว

&nbsp;

<img style="width: 250px; height: 335px;" src="http://www.forbesthailand.com/uploads/library/b3f5591ec9ca16bd60f0bf4a35f33019.png" alt="" />
สมชัย สัจจพงษ์
ปลัดกระทรวงการคลัง

ปฏิรูประบบสวัสดิการ สู่รากฐานสังคมผู้สูงอายุ

<h2>สำหรับ Jian Xiao การมีลูกคนที่สองดูไม่ใช่ความคิดที่ดีเท่าไหร่ Xiao ในวัย 31 ปีลาออกจากอาชีพสถาปนิกเมื่อปีก่อนเพื่อเป็นแม่บ้านเลี้ยงดูลูก รายได้ที่หายไปของเธอทำให้เธอต้องประหยัดมากขึ้น และปฏิเสธการมีลูกคนที่สองเพราะไม่มีเวลาและรายได้มากพอ</h2>
Xiao ไม่ใช่คนเดียวในประเทศจีนที่ข้อจำกัดทางอาชีพและการเงินทำให้ต้องการมีลูกน้อยลง แม้ว่ารัฐบาลจีนจะยกเลิก นโยบายลูกคนเดียว ที่ดำเนินมา 4 ทศวรรษในปี 2016 และอนุญาตคู่รักให้มีลูกคนที่สองได้ก็ตาม นี่ไม่ใช่สัญญาณที่ดีเลยสำหรับประเทศที่กำลังเผชิญปัญหาประชากรวัยทำงานลดลง รัฐบาลจีนจึงเริ่มพิจารณานโยบายการสนับสนุนทางการเงินเพื่อกระตุ้นการมีลูกของคนในชาติ

&nbsp;
<h2>หลายปากที่ต้องเลี้ยงดู</h2>
นโยบายลูกคนเดียวถูกกำหนดขึ้นในปี 1979 เมื่อรัฐบาลจีนมองว่าประชากรที่มากเกินไปจะทำให้ประเทศไม่เติบโต นโยบายนี้คือปัจจัยหลักที่ทำให้ธนาคารโลก (World Bank) คาดการณ์ว่าประชากรวัยทำงานของจีนจะลดลง 10% เมื่อเข้าสู่ปี 2040 ในขณะที่ประชากรที่อายุมากกว่า 65 ปีจะสูงขึ้นแตะ 350 ล้านคน สร้างความตึงเครียดให้กับเศรษฐกิจของประเทศ

แรงงานที่ลดลงทำให้ค่าแรงเพิ่มสูงขึ้นทำร้ายภาคอุตสาหกรรมและการส่งออกของจีน ซึ่งที่ผ่านมาเป็นพลังสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจประเทศมาตลอด 30 ปี อุปทานแรงงานที่ลดลงทำให้ขณะนี้ค่าแรงในจีนถูกกว่าในสหรัฐอเมริกาเพียง 4% ตามการวิจัยของ Oxford Economics

“ประเทศจีนควรจะให้ ‘โบนัส’ พิเศษสำหรับการคลอดบุตร และพัฒนาระบบดูแลสุขภาพ รวมถึงเงื่อนไขการลาพักสำหรับคุณแม่หลังคลอดบุตร เพื่อกระตุ้นการเติบโตของอัตราการเกิด” คำแนะนำจาก Xiaomei Sun ศาสตราจารย์จาก China Women’s University และสมาชิกสภาที่ปรึกษาการเมืองแห่งประชาชนจีน (CPPCC)

คำแนะนำของเธอสอดคล้องกับ Pei'an Wang รองนายกรัฐมนตรี กระทรวงสาธารณสุขและการวางแผนครอบครัวแห่งชาติ ซึ่งกล่าวในการประชุมรัฐสวัสดิการครั้งล่าสุดว่า รัฐบาลจีนกำลังพิจารณา "ผลตอบแทนและเงินช่วยเหลือแก่ผู้คลอดบุตร" เพื่อกระตุ้นให้ประชาชนมีลูกเพิ่ม

<figure><img style="width: 680px; height: 452px;" src="http://www.forbesthailand.com/uploads/library/5e97d3940915f1685992bba5e168aeda.png" alt="" width="680" height="452" /><figcaption> [เครดิตภาพ: STR/AFP/Getty Images]</figcaption></figure>nbsp;

แต่นักวิเคราะห์กล่าวว่า นโยบายที่อยู่ระหว่างพิจารณานี้อาจจะไม่สามารถหมุนกลับกระแสสังคมผู้สูงอายุในจีน เหตุผลส่วนหนึ่งเป็นเพราะผู้หญิงจีนในยุคมิลเลนเนียมที่ร่ำรวยขึ้นกำลังเดินตามรอยเท้าตะวันตก นั่นคือไม่ต้องการให้หน้าที่เลี้ยงดูบุตรมาแทนที่การเติบโตในหน้าที่การงานของพวกเธอ ถือเป็นแนวคิดที่กลับตาลปัตรจากคนรุ่นก่อนอย่างรุนแรง

"ทัศนคติของชาวจีนต่อการให้กำเนิดลูกเกิดความเปลี่ยนแปลงในระดับฐานราก" Yong Cai รองศาสตราจารย์ด้านสังคมวิทยา มหาวิทยาลัย North Carolina, Chapel Hill กล่าว "ปัจจุบันชาวจีนต้องการมีลูกช้าลงและไม่ต้องการมีลูกมากอีกแล้ว"

Xin Yuan ศาสตราจารย์ด้านประชากรศาสตร์มหาวิทยาลัย Nankai ในจีนกล่าวตรงกันว่า "ปัจจัยทั้งด้านเศรษฐกิจและสังคมที่ทำให้อัตราการเกิดในประเทศพัฒนาแล้วลดลงนั้น กำลังเกิดขึ้นกับประเทศจีนด้วย จีนจะมีอัตราการเกิดต่ำเช่นนี้ไปอีกเป็นระยะเวลานาน"

&nbsp;
<h2>งานมาก่อนการมีบุตร</h2>
ข้อมูลจากรัฐบาลจีนรายงานว่า ปีที่ผ่านมาจีนมีทารกเกิดใหม่ถึง 17.86 ล้านคน เป็นสถิติสูงสุดตั้งแต่ปี 2000 แต่ Yuan กล่าวว่าสถิตินี้จะเริ่มลดลงในปี 2019 เป็นต้นไป หลังจากผู้หญิงจำนวนมากขึ้นเลือกการศึกษาและอาชีพการงานก่อนการมีลูก

กระแสดังกล่าวเริ่มแสดงให้เห็นแล้วในมณฑลใหญ่ๆ ของจีน รัฐบาลจีนรายงานว่าอัตราการเกิดใน Gansu และ Guangxi เริ่มลดลงตั้งแต่ปี 2016 และในมณฑล Shaanxi และ Sichuan นั้น ครอบครัวมากกว่า 60% ไม่ต้องการมีลูกคนที่สอง

Yuan สรุปผลว่า นั่นทำให้ภายในปี 2050 จีนจะมีแรงงานเข้าสู่ระบบเพียง 30 ล้านคน ซึ่งเพิ่มขึ้นไม่ถึง 5% เขากล่าวว่า "เป็นอัตราที่เพิ่มขึ้นน้อยมาก และไม่ช่วยแก้ปัญหาขาดแคลนแรงงานของจีน เราอาจจะต้องรอจนถึงสิ้นศตวรรษนี้กว่าจะได้เห็นผลลัพธ์ที่ดีกว่านี้"

&nbsp;

เรียบเรียงจาก Aging China Considers Incentives To Boost Child Birth -- Too Little, Too Late? โดย Yue Wang

News

Forbes lists

World

Leaderboard

Commentaries

Forbes life

Events